Juridisch ouder, biologisch ouder en ouder met gezag.
02-08-2016
De wet maakt in Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek (BW) een onderscheid in juridisch ouder, biologisch ouder en ouder met gezag. De meeste mensen zullen dit verschil onbelangrijk vinden. Echter, voor de sociale professional is het wel een belangrijk onderscheid dat met name van belang is voor de informatieplicht, kinderbeschermingsmaatregelen en de zorgplicht.
Juridisch ouder: wanneer de wet spreekt over een ouder, wordt hiermee automatisch de juridisch ouder bedoeld.
De biologische moeder is in de meeste gevallen ook de juridisch ouder (tenzij de rechter anders bepaalt). Indien een vrouw niet de biologische moeder van een kind is, kan zij juridisch ouder worden door het kind te adopteren, het kind te erkennen, de rechter te verzoeken om haar ouderschap vast te stellen of door te trouwen/geregistreerd partnerschap aan te gaan met de biologische moeder van het kind.
De juridisch vader van het kind, is degene die het kind erkend heeft, of van wie het vaderschap gerechtelijk is vastgesteld, of die het kind geadopteerd heeft of degene die op het moment van de geboorte is gehuwd met/geregistreerd partner is van de biologische moeder van het kind.
Als juridisch ouder heb je verschillende rechten en plichten: het recht en de plicht tot omgang met het kind, het uitoefenen van het ouderlijk gezag, informatie- en consultatieplicht door de ouder met ouderlijk gezag, het recht om geïnformeerd te worden door een professional en de plicht tot het betalen van kinderalimentatie (bij voldoende draagkracht). Rechten voor het kind zijn in deze dat het kind aanspraak kan maken op zijn kindsdeel (erfrecht), het kind de achternaam van de juridische ouder krijgt en het de Nederlandse Nationaliteit kan krijgen als de juridisch ouder deze ook heeft.
Een kind kan slechs twee juridisch ouders hebben. Het juridisch ouderschap hoeft niet altijd samen te gaan met het hebben van gezag. Vaak is dat echter wel zo. Wanneer een ouder het gezag heeft, betekent dat dat deze het vermogen van het kind mag beheren, beslissingen mag nemen aangaande het kind (bijvoorbeeld woonplaats en schoolkeuze), recht heeft op inzage in het medisch dossier van het kind onder de 16 jaar en het recht heeft om het kind mede op te voeden, te verzorgen en de plicht heeft om bij voldoende draagkracht, kinderalimentatie te betalen bij relatiebeëindiging.
De biologisch moeder ontstaat wanneer het kind geboren is uit de eicel van de vrouw. Bij eiceldonatie is de moeder die de eicel heeft gedoneerd derhalve de biologische moeder en is de wensmoeder de juridisch ouder (als zij het kind heeft gebaard).
De biologische ouder heeft niet automatisch omgangsrecht. Hiervoor met Family Life zijn aangetoond. Ook heeft de biologische ouder geen informatierecht, tenzij Family Life is aangetoond. Een plicht die er wel kan zijn, is het betalen van kinderalimentatie.
Bij de biologische vader wordt het onderscheid gemaakt tussen de verwekker en de zaaddonor. De verwekker is degene die het kind samen met de moeder op natuurlijke wijze heeft laten "ontstaan". De verwekker is dus altijd de biologische vader. Maar: de biologische vader is niet altijd te verwekker. Jegens de verwekker geldt een onderhoudsplicht die voor een zaaddonor niet geldt.
Het ouderlijk gezag is eveneens bij wet geregeld (titel 14 van Boek 1 BW). Kinderen staan tot hun achttiende onder gezag. Ouders blijven echter onderhoudsplichtig tot het kind 21 is.
Het ouderlijk gezag ontstaat automatisch als het kind geboren wordt tijdens een huwelijk of geregistreerd partnerschap. Bij geregistreerd partnerschap geldt dan wel nog extra dat de man het kind erkend moet hebben. Het voornoemde geldt niet bij een partnerschap tussen twee mannen.
Voor de moeder geldt dat het gezag van rechtswege ontstaat bij de geboorte van het kind, tenzij zij onder curatele staat of bij de geboorte van het kind minderjarig is. Indien er geen sprake is van een huwelijk/geregistreerd partnerschap, kan de vader zijn gezag na de geboorte van het kind, laten registreren in het gezagsregister. Hiervoor is wel toestemming van de moeder nodig. Het ouderlijk gezag omvat de verplichting om, indien van toepassing, de ontwikkeling van de band van het kind met de andere ouder, te bevorderen. Tevens houdt het een verbod op lichamelijke en/of geestelijke mishandeling van het kind en de plicht om het kind op te voeden en te verzorgen. Het gezag kan worden beëindigd door de rechter, of door overlijden, dus niet door een echtscheiding. Beëindiging van het gezag door de rechter houdt niet automatisch in dat het juridisch ouderschap ook beëindigd is.
Het voornoemde is een algemene verwoording. De rechter kan altijd anders bepalen.
« Naar overzicht
